Giresun
—  İl  —
İlin Türkiye'deki konumu
Giresun haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz
Yönetim
- Vali	Dursun Ali Şahin
Yüz ölçümü
- Toplam	6,934 km2 (2,7 mi2)
Nüfus (2012)[1]
- Toplam	419.555
- Kır	170.598
- Şehir	248.957
Zaman dilimi	DAZD (+2)
- Yaz (YSU)	DAYZD (+3)
İl alan kodu	454
Web sitesi: Giresun Valiliği

Giresun (Rumca:Κερασούντα, Lazca:üeresuli), fındığı ile tanınan ve Karadeniz Bölgesi'nde yer alan il.Kirazın bütün dünyaya buradan yayıldığı kabul edilen Giresun ili, Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeKaradeniz, Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Sivas ve Ordu arasında yer alır. Trafik numarası 28’dir. Yerli halkın çoğunluğunu Çepniler oluşturur.Ancak çok azda olsa Rum kökenlilerde bulunmaktadır.1500'lü yıllardaki Osmanlı Tahrir Defterlerinde yöreye Vilayet-i Çepni de denmektedir.

Giresun ili, Büyük Atatürk'un 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktıktan sonraki dönemde olan kişisel muhafızlarının (Topal Osman ve Silah Arkadaşları) memleketi olan bir ildir. Şehir, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuştur, tam karşısında Karadeniz'in bir adası olan Giresun Adası (Aretias) vardır. Giresun ili 1920 yılına kadar Trabzon iline bağlı kalmış, bu tarihte müstakil mutasarrıflık, 1923 yılında ise il olmuştur. 1923 yılında Giresun ili, merkez Tireboluve Görele ilçesi ile bunlara bağlı Bulancak, Keşap ve Espiye bucaklarından ibaretti. 1933 yılındaŞebinkarahisar'ın iliğinin kaldırılması ile Şebinkarahisar ve Alucra ilçeleri de Giresun'a bağlanmıştır. 1934 yılında Bulancak, 1945 yılında Keşap, 1957 yılında Espiye, 1958 yılında Dereli, 1960 yılındaEynesil, 1987 yılında Piraziz ve Yağlıdere, 1992 yılında Çanakçı, Güce, Doğankent ve Çamolukilçelerinin kurulması ile ilçe sayısı 15 olmuştur.

Halk [değiştir]

Giresun halkı aslen Türk kökenlidir. Cepni Türk'üdür Lazlarla Halkoyunları dışında bir aynılığı yoktur Giresun Çepnileri kültürel olarak tamamen Lazlaşmıştırlar., Gürcü ve Ermeniler de burada yaşamışlardır. Giresun, Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmistir.Bununla birlikte 19. yüzyılın baslarinda Alman, Ingiliz ve Çarlık Rusyasi kaynaklarina göre, nüfusun yüzde 70'ye yakınının gayri müslümler olusuyordu. Sonralari Cepni, Türkmen ve Kafkas göcmenleride ilimize yerlestiriliyor.

Tarihçe [değiştir]

Giresun, bir Miletos kolonisi olarak kurulmuştur. Yunanca adı "Kerasus" daha sonra gelen Romaegemenliğinde "Cerasus" olarak kullanılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} İsminin, yabani kiraz ağaçlarından dolayı "Kiraz diyarı" veya Spartacus isyanını bastıran komutan Kerasus'tan gelmiş olabileceği söylenir.

Giresun 1397 yılında Türkmen beyi Emir Oğlu Süleyman Bey tarafından fethedilerek TÜRK yurdu haline getirilmiş olup Eski Türklerde adı Vilayet-i Çepni'dir. Vilayet-i Çepni güneyde Gümüşhane/Koyulhisar, Gürgentepe; doğuda Beşikdüzü Abdal Musa (Sis) dağının etekleri ,Kürtün hattı iç kesimlere yayılan bölgedir. Türkmen boylarından olan Çepnilerin buraya Horasan'dan tarihi İpek Yolu'nun Gümüşhane,Kürtün civarındaki gümüş madenlerinin ve limanların güvenliğini sağlamak üzere gönderilmiş olabileceği belirtilmektedir.

Giresun Çepnileri makamı Güvendi yaylasında bulunan Güvenç Abdal Hazretlerinin müridleriydiler.Giresun merkezi, 1397 yılından buyana Türk toprağı olup düşman işgali görmemiştir.

İsminin Kökeni [değiştir]

Giresun isminin kökeni hakkında üç rivayet vardır. Rivayetlerden birincisi; "Kerasus" kelimesinden gelmektedir. Birinci rivâyete göre bu isim, "Kerasus"ta bol miktarda yetişen kirazdan gelmiştir. İkinci rivâyete göre ise; Giresun denize doğru uzanan bir yarımadanın üzerine kurulmuştur. Bu yarımadanın şekli de boynuza benzemektedir. İşte bu sebepten Yunanca'da boynuz anlamına gelen "Keras"dan türemiştir. Üçüncü rivayet ise Spartaküs isyanını bastıran ünlü Romalı General Kerasusa atfen verilmiş olmasıdır.

Demografi [değiştir]

Giresun il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Değişim	Sıra	Yüzde	Kır - Şehir			Erkek - Kadın
1965[2]	428.015	—	32	%1.36	352.946	%82 %18	75.069	207.320	%48.4	%51.6	220.695
1970[3]	451.679	%6	34	%1.27	360.773	%80 %20	90.906	215.932	%47.8	%52.2	235.747
1975[4]	463.587	%3	36	%1.15	354.749	%77 %23	108.838	228.967	%49.4	%50.6	234.620
1980[5]	480.083	%4	37	%1.07	352.972	%74 %26	127.111	232.002	%48.3	%51.7	248.081
1985[6]	502.151	%5	40	%0.99	341.156	%68 %32	160.995	243.372	%48.5	%51.5	258.779
1990[7]	499.087	-%1	40	%0.88	279.973	%56 %44	219.114	246.597	%49.4	%50.6	252.490
2000[8]	523.819	%5	41	%0.77	240.503	%46 %54	283.316	263.343	%50.3	%49.7	260.476
2007[9]	417.505	-%20	45	%0.59	177.138	%42 %58	240.367	206.447	%49.5	%50.6	211.058
2008[10]	421.766	%1	45	%0.59	186.119	%44 %56	235.647	209.058	%49.6	%50.4	212.708
2009[11]	421.860	%0	45	%0.58	179.276	%43 %58	242.584	209.355	%49.6	%50.4	212.505
2010[12]	419.256	-%1	46	%0.57	173.875	%41 %59	245.381	206.730	%49.3	%50.7	212.526
2011[13]	419.498	%0	45	%0.56	170.951	%41 %59	248.547	207.579	%49.5	%50.5	211.919

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre değişimin yüzde olarak oranıdır. Sıra, Giresun il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Yüzde, Giresun il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Şive [değiştir]

Türkçenin Giresun ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, Alucra ile Şebinkarahisar haricindekiler aynı gruptadır:

Kültür [değiştir]

Yöre halkı büyük şehirlere göçe başladığından beri eski gelenekleri az da olsa terk etme yolunu tutmuştur. Ancak büyük çoğunluk eski Laz, göreneklerine bağlıdır. Bu gelenek ve görenekler çoğunlukla eski söylentilere dayanır. Laz kültürü etkisini hale göstermektedir sözlü olarak. Müzik ve folklorde bunu görmek mümkündür Her yıl Mart ayının 14' ünde yılbaşı tutulur. O sabah erkenden kalkılır, deniz veya akarsudan su alarak eve gelinir ve sağ ayak ile eşikten geçilerek eve girilir. Su evin dört bir tarafına serpilir. Eğer hayvanlar varsa onların üzerine de serpilir. O gün kimse evine uğursuz gelir diye misafir kabul etmez, ancak ayağı denenmiş birisi varsa o eve çağrılır. Gelen kişi sağ ayağını içeriye atar yeni yılınız hayırlı olsun martınızı bozuyorum der o gece evde ısırgan veya paça pişirilir içine yeşil boncuk atılır. Bunları yerken boncuk kimin ağzına gelirse o yıl bu şahıs ekine başlar, aile içerisinde bol rızıklı kabul edilir. Yine Mart'ın 14 ünde gün tutulur. Mart'ın 14'ü, Mart 15'i , Nisan 16'sı, Mayıs v.b. aylar olarak adlandırılır. O günlerdeki havanın durumuna göre o ayların nasıl geçeceği hakkında fikir yürütülür.

5-6 Mayıs'ta Eski Türkmen adeti olan Hıdrellez tutulur. Bu gün Hızır ve İlyas Aleyhissamların bir araya geldiğine ve artık kış ayının bitip güzel günlerin geleceğine inanılır ve Göktanrıya en yakın yerlerde yani yüksek tepelerde kutlamalar yapılır.. Yine akşamdan 3-5 genç kızlar niyet tutarak bir gül ağacının dibine yüzüklerini gömerler. Sabahleyin mani okuyarak onları çıkarırlar. Söylenen maninin manasına göre talihlerini denerler. Ramazan'da çocuklar Dımbılçı denen bir grup oluşturup maniler söyleyerek iftardan sonra evlerin kapılarını çalarlar ve hediyeler toplarlar..

Cenazelerde talkım veriler 40 ve 52nci günlerde dualar okutulur.. Eski zamanlarda zengin ve hatırlı şahısların mezarlarının başında ilk 3 veya 7 geçe kandil yakılırdı..

Şehrin bir çok yerlerinde Kutsal Ocak yerleri bulunur.Ocak yerlerinde Dilekler tutulur,hastalara şifa,dertlere devalar aranır..Ateş kutsaldır, su dökülmez. Su Kutsaldır, kirletilmez..

Yeryüzü Şekilleri [değiştir]

Giresun yeryüzü şekilleri bakımından engebeli bir görünüşe sahiptir ve dağlar, vadiler ve dik kıyılar geniş yer kaplamaktadır. Karadeniz kıyısı boyunca uzanan oldukça dar ve alçak düzlüklerden oluşan bir kıyı şeridi ile güneyde Kelkit Çayı Vadisi arasını kaplayan Giresun Dağları şehrin yeryüzü şekillerinin çatısını meydana getirir. Kıyıdan 50-60 km içeride, kıyıya paralel olarak yükselen bu dağların ortalama yüksekliği 2000 metredir.

Bazı yerlerde 3000m.’yi aşan Giresun Dağları’nın en önemli yükseltileri şunlardır: Abdal Musa Tepesi (3.331 m),AkılBaba 3300, Cankurtaran Tepesi (3.278 m), Gâvur Dağı Tepesi (3.067 m), Küçükkor Tepesi (3.044 m), Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi (3.107 m) ve Kırkkızlar Tepesi (3.040 m). Kıyıya paralel olarak yükselen bu dağlar üzerinde, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım, Şehitler (2.350 m), Eğribel (2.200 m) geçitlerinden, Kurtbeli Mevkii’nden (1760 m) ve ilçelerin yayla yollarından sağlanır.

Şebinkarahisar, Alucra ve Güce ilçelerini içine alan ve daha az engebeli olan güney kesiminde ortalama yükseklik 1000-1500 metre civarında olup arazi Kelkit Vadisi'ne doğru eğimlidir.

Giresun’un güneyini kuşatan dağlar kuzeye ve güneye doğru alçalarak belirli yerlerde düzlükler oluşturur. 1750-2200 metre yükseklikteki bu düzlüklerde pek çok yayla vardır. Giresun Dağları üzerindeki bu yaylaların başlıcaları Kümbet, Kulakkaya, Bektaş, Tamdere, Karagöl, Eğribel, Kazıkbeli, Çakrak, Paşakonağı, Karaovacık ve Sisdağı yaylalarıdır. Espiye ilçesinin düzenlemiş olduğu yayla şenlikleri vardır.